Czym jest retencja i dlaczego leczenie ortodontyczne bywa nietrwałe?

Wielu pacjentów leczonych aparatami stałymi lub zdejmowanymi boryka się z jednym, dość poważnym problemem – brakiem stabilności leczenia. Co to oznacza w prostym tłumaczeniu?

Oznacza to, że nawet najlepiej zaplanowane i przeprowadzone leczenie może prowadzić do nawrotów wady.

Czy wiesz, że 85 % wad zgryzu jest wadami nabytymi? Tylko 15 % wad było „zaprogramowanych” w naszych genach, natomiast reszta to pacjenci, których rozwój, nawyki, sposób odżywiania, oddychania, a nawet przełykania śliny wpłynął na powstanie wady zgryzu.

O przyczynach wad zgryzu jeszcze napiszę, jednak dzisiaj skupmy się na tym jak utrzymać zgryz w odpowiedniej formie.

Do nawrotów wady po zakończonym leczeniu ortodontycznym może prowadzić występowanie nawyków, które były u pacjenta już przed leczeniem. Przetrwały niemowlęcy typ połykania śliny, obgryzanie paznokci, zwiększone napięcie mięśniowe, to tylko kilka przykładów, które mogą powodować nawrócenie wady. Dlatego leczenie ortodontyczne jest leczeniem kompleksowym i wiąże się często ze skierowaniem pacjenta do logopedy, fizjoterapeuty, czy psychologa.

Nawroty wady, to też zbyt wczesne zakończenie leczenia ortodontycznego. Po wstępnej niwelacji łuków – czyli pierwszym etapie leczenia, ustawione są korony zębów, jednak korzenie często jeszcze nie zdążą się przesunąć. Jeśli leczenie ortodontyczne zostanie zakończone na tym etapie – zazwyczaj wada nawraca.

Jak powstrzymać nawracanie wady zgryzu po leczeniu ortodontycznym?

Ważnym etapem po zdjęciu aparatu ortodontycznego jest zastosowanie retencji, której zadaniem jest stabilizacja nowouzyskanego zgryzu.

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje retencji – stałą oraz zdejmowaną.

Retencja stała to cienki drucik przyklejony od tyłu zębów (od powierzchni językowej), który ma za zadanie utrzymanie zębów. Stosuje się ją zazwyczaj na zębach przednich. Retencja stała zostaje z pacjentem do końca życia (a przynajmniej dopóki będą zęby).

Retencja stała ma też swoje minusy, takie jak utrudnione czyszczenie powierzchni międzyzębowych i trudny dostęp do niektórych powierzchni zęba podczas leczenia stomatologicznego. Może też z czasem ulegać uszkodzeniu lub odklejeniu.

Drugi typ, retencja zdejmowana to rodzaj aparatów ruchomych. Najczęściej stosowany u nas w gabinecie to płytka Hawleya (przypominająca w swoim wyglądzie standardowy aparat zdejmowany), której zaletą jest brak powierzchni nagryzowych, dzięki czemu zgryz może się „domknąć”. Płytka ta ma za zadanie utrzymanie zębów w odpowiedniej pozycji.

Innym rodzajem są przezroczyste płytki termoformowalne, które mają więcej wad jeśli chodzi o działanie i utrzymanie, a jednak nadal są najbardziej lubianą formą retencji wśród pacjentów. Płytki te łatwo się niszczą. Należy pamiętać nie wyparzać ich we wrzątku, ponieważ są termoformowalne i mogą ulec odkształceniu. Płytki te mają powierzchnie nagryzowe, które nie powodują odpowiedniego domknięcia zgryzu, dlatego nie powinny być stosowane u wszystkich pacjentów.

Są jednak bardzo estetyczne i wygodne dla pacjentów.

Okres retencji to nie jest czas pozostawienia pacjenta samego sobie. Nawet jeśli aparat został już zdjęty, pacjent, który nosi płytki retencyjne jest pod stałą kontrolą i obserwacją w gabinecie pod kątem stabilności leczenia.